قابل انکار نیست

چگونه منکرین علوم میتوانند بخود بقبولانند که گرمایش جهانی‌، تاریخ تکامل، و لزوم واکسیناسیون عمومی‌ دروغی بیش نیستند. برای کسانی‌ که این آزموده‌های علمی‌ را باور دارند، چنین مُنکرینی معمای بغرنجی هستند. بسیاری از اَنان تحصیلکرده و هوشیار هستند ولی‌ هنوز این دست‌آوردهای علمی‌ را نمی‌پذیرند. حد اقل حقایقی را که با منافع شخصی‌ و یا عقیدتی آنها سازگاری ندارند به کناری مینهند.

خوشبختانه، برای بسیاری از دانش پژوهان، علوم پایه‌ای که بارها در بوته آزمایش قرار گرفته‌اند و تحقیقات بسیاری در مورد آنها انجام شده است، کاملا قابل قبول میباشند. آنها را نمی‌توان با این بهانه که هزاران دانشمند توطئه کرده‌اند که پدیده دروغینی را به عوام بقبولانند فریفت. شاید هم بشود!؟

یک هفته قبل از کریسمس در سال ۲۰۱۳، “سالنامه تحقیقات پزشکی‌” Annals of Internal Medicine سه مقاله در مورد نقش مکمل ویتامین‌ها supplements و مواد معدنی minerals در جلوگیری از بیماری و مرگ به چاپ رساند. نخستین مقاله نتیجه سه آزمایش مولتی‌ویتامین در ۲۴ نوبت از یک یا چند قرص بود که بر روی چهارصد هزار نفر آزمایش شده بود. نتیجه این آزمایشات این بود که چنین مکملها هیچ تاثیری در جلوگیری از سرطان، بیماریهای قلبی و یا مرگ را ندارند.

دومین آزمایش در مورد اشخاص ۶۵ سال و بالاتر بود که در واقع حافظه و یا تغییرات ذهنی‌ ۵۹۴۷ نفر در طول ۱۲ سال مورد بررسی قرار گرفت تا تفاوت بین کسانی‌ که به آنها بطور تصادفی مولتی‌ویتامین و یا داروهای بی‌تاثیر تجویز شده بود، مشاهده شود. در آزمایش سوم ۱۷۰۸ مرد و زن که از یک حمله قلبی یا سکته مغزی جان سالم به در برده بودند، با تجویز مولتی‌ویتامین و داروی بی‌تاثیر مورد مطالعه قرار گرفتند (مانند آزمایش دوم). نتیجه این سه آزمایش چنین توضیح داده شد: “مطالعه بر روی هزاران نفر که بطور تصادفی به کلینیک‌های مختلف فرستاده شده بودند نشان داد که به جز بتا کروتین beta-carotene و مقدار مصرف بالای ویتامین اِ vitamine A که به افزایش عمر کمک میکنند، سایر مکملها از جمله انتی‌اکسیدانتها antioxidants، فولیک اسید folic acid، ویتامین ب vitamine B، و مولتی‌ویتامین‌ها هیچ نفعی برای بدن ندارند.”

البته هر گونه ویتامینی برای سالم ماندن لازم است. و گرچه گاهی‌ دکترها به منظور بهبود شرایط خاص جسمی‌ ویتامینهائی را تجویز میکنند، اکثر ما ویتامین مورد لزوم بدن خود را از مواد غذایی میگیریم. در صورتیکه این تفکر شیوع پیدا کرده است که ویتامین‌ها از حمله قلبی، سرطان، آلزایمر، و یا سرماخوردگی جلوگیری میکنند، که تحقیقات پزشکی‌ این باور را مردود شناخته‌ا‌ند.

در همان ماهی‌ که تحقیقات ذکر شده چاپ شدند، موسسه گَلُپ Gallup آماری گرفت که بر اساس آن پنجاه درصد آمریکائیان از ویتامین یا مواد معدنی مکمل بطور روزمره استفاده میکردند. جالب است که هر چه تحصیلات این اشخاص بیشتر بود، استفاده آنها از این مکمل‌ها نیز بیشتر بود. ۴۳ درصد افراد مورد مطالعه دیپلم دبیرستان، ۵۱ درصد تحصیلات بالای دیپلم، ۵۵ درصد لیسانس، و ۶۵ درصد درجات بالاتر از لیسانس داشتند.

در این مورد آمار جدیدتری یافت نشد. ولی‌ در ماه می سال ۲۰۱۶، موسسه نیلسون Nielsen آماری از ۷۳۸۰۰۰ قلم محصولات در ۵۳ گروه که در  ۹۱۰۰۰ فروشگاه مواد غذایی فروخته میشدند به دست داد. نتیجه این امارگیری این بود که فروش ویتامین‌ها و مکملها در عرض دو سال گذشته نسبت به مواد غذایی و سایر محصولات به طرز چشمگیری افزایش یافته بود. در مقایسه می‌توان از آمار دیگری از گَلُپ نام برد که بر اساس آن تعداد کسانی‌ که به گرمایش زمین اعتقاد ندارند از ۴۶ درصد در سال ۲۰۱۰ به ۳۱ درصد در سال ۲۰۱۶ کاهش یافت.

در مورد داروهای گیاهی که به داروهای علفی مشهور هستند، دادستان نیو یورک، اریک اشنایدرمن Eric Schneiderman، در سال ۲۰۱۵ نتیجه آزمایش “دی ان اِ” DNA بر روی داروهائی از جمله اچینسیا echinacea، جینسنگ ginseng، و ورت سن جان St. John's wort که از فروشگاههای تارگت Target والمارت Walmart و والگرین Walgreen و جی ان سی‌ GNC گرفته شده بودند منتشر ساخت: “تنها ۲۱ درصد محصولات آزمایش شده که با مطالعه ‘دی ان اِ’ آنها صورت گرفته بود با مشخصات عنوان شده روی محصول مطابقت داشتند، و ۷۹ درصد آنها بی‌ منفعت‌ بودند.” پس از این تحقیق، دادستان نیو یورک دستور جمع کردن این محصولات گیاهی را داد. مجله “دفتر تجارت غذایی” نوشت که گر چه این عمل دادستان به فروش این محصولات لطمه زد، ولی‌ فروش محصولات گیاهی به طرز چشمگیری رو به افزایش است. فروش اینترنتی این محصولات بیش از ۱۹ درصد افزایش یافته است. “الیسیو گوالر”Eliseo Guallar اِپیدِمالژیست epidemiologist دانشگاه جان هاپکینز John Hopkins میگوید: “انسان تعجب می‌کند که چرا مردم چنین رفتاری دارند. کاش آمار بیشتری از طرز فکر این اشخاص داشتیم.”

این فقط یک حدس است، ولی‌ شاید به دلیل تبلیغات بی‌امان، این بازار چنین گسترشی یافته باشد. به دلیل قانون سال ۱۹۹۴ تحت عنوان “قانون مکمل سلامتی‌ و تحصیلی‌”، تولید کنندگان ویتامین‌ها و داروهای علفی مجبور نیستند که به سازمان “اف دی اِ” FDA سالم بودن و موثر بودن این مواد را ثابت کنند. از آن گذشته، آنها میتوانند هر داروئی را با تبلیغات مبهمی مانند “محافظ دستگاههای ایمنی و دفاعی بدن” به بازار عرضه کنند، تا آنجائی که مستقیما نگویند که فلان درد یا بیماری را شفا میدهد. اما شاید نتوان عامل اصلی‌ را تبلیغات دانست، وگرنه تبلیغات شرکتهای نفتی‌ همه را قانع میکرد که مواد نفتی‌ سالم هستند. پس چگونه است که با آنکه پس از یک ادعای خسارت جمعی‌ که در نتیجه آن اداره فدرال تجارت اعلام کرد که محصولاتی مانند کلد-ایزی Cold EEZE و اِیربُرن Airborne در جلوگیری از سرماخوردگی‌ بی‌تاثیر هستند، فروش آنها کماکان سیر صعودی طی می‌کند؟

یک دلیل آن دید کلی‌ آمریکائیان به سیستم پزشکی‌ است. در سال ۱۹۷۵، گَلُپ آماری از اینکه نظر مردم این کشور در مورد سازمانهای مختلف چیست، گرفت. در مورد سیستم پزشکی‌، ۴۴ درصد مردم به آن اطمینان کامل داشتند، در حالیکه ۳۶ درصد اطمینان کمی‌ داشتند، و ۱۳ درصد اعتماد کمتری داشتند و ۴ درصد هیچگونه اعتمادی به سیستم پزشکی‌ ایالات متحده نداشتند. چهار دههٔ بعد، یعنی‌ در سال ۲۰۱۶ همین پرسش شد. فقط ۱۷ درصد اطمینان کامل، و ۲۲ درصد دارای اطمینان کمتری بودند (که مجموع این دو ۳۹ درصد است که کمتر از نصف ۸۰ درصد اطمینانی است که در سال ۱۹۷۵ داشتند). آنهائی که کمی‌ اطمینان داشتند ۳۶ درصد بودند، و ۲۳ درصد هیچ اعتمادی نداشتند، که این رقم شش برابر درصد اتخاذ شده در سال ۱۹۷۵ است.

به یک امارگیری دیگر گَلُپ Gallup نظری بیاندازیم. بر اساس آمار گرفته شده در سال ۲۰۱۶، در میان مشاغل، پرستاران به عنوان صادق بودن و از نظر اخلاقی‌ وزین بودن از سایر مشاغل پیشی‌ جستند، با ۸۴ درصد رائ، و پس از آنها داروسازان با ۶۷درصد و سپس پزشکان با ۶۵ درصد. ۱۲ درصد مردم شرکتهای بیمه درمانی را مطمئن و اخلاقی‌ شناختند، در حالیکه ۳۱ درصد به آنها رائ منفی‌ دادند. دلیلش هر چه هست، آمریکائیان امروزه به داروهای طبیعی بیش از داروهای شیمیائی اطمینان دارند.

در نهایت، باور مردم بر آنچه که احتیاج را بر آورده می‌کند و نهاد را تقویت می‌کند قرار می‌گیرد. دن کاهنDan Kahan ، پروفسور حقوق و روانپزشکی در دانشکده حقوق یل Yale شناخت مردم از علوم را ادراک فرهنگی‌ Cultural Cognition نامگذاری کرده است. وی عقاید متفاوت مردم درباره تغییر جوی و تکنولوژی جدید و سایر مسائل را که به یک اجمأع علمی‌ منتهی‌ میشود مورد بررسی قرار داده است. او میگوید: “ادراک فرهنگی‌ روی تمام آنچیزی که مردم با چشمان خود دیده‌اند تا حل یک معادله ریاضی‌، تاثیر می‌گذارد. به منظور قرار گرفتن در یک گروه، مردم میتوانند بخوبی در هر موردی جر و بحث کنند. به اینترنت که مراجعه می‌کنید میتوانید تایید در هر موضوعی را بیابید.”

لیبرالها از مواد طبیعی استفاده میکنند چون از کمپانیهای بزرگ متنفرند، و دوستداران کمپانیها به این دلیل که باید از تجارت آزاد حمایت کرد و نباید اجازه داد که دولتها به آنها بگویند که برای سلامتی‌ خود چه باید بکنند، نیز از مواد طبیعی استفاده میکنند. و دانشمندان در حیرتند که چگونه عده‌ای میتوانند چنان نادان باشند که پدیده‌های علمی‌ و آزمایش شده را قبول نکنند.