صادق هدایت تحقیقات گسترده ای در مورد فرهنگ ایران قبل از اسلام کرده بود. نوشته زیر با عنوان خط پهلوی و الفبای صوتی یکی از تحقیقات او در مورد خط ایرانیان قبل از اسلام است که در اینجا قطعاتی از آنرا از کتاب “نوشته های پراکنده” گرد آوردهٔ حسن قائمیان نقل می‌کنم:
چون در مجله سخن موضوع نقض الفبای کنونی فارسی مطرح شده است؛ بی مناسبت نیست ببینیم قبل از اقتباس الفبای فعلی چه طرز نوشتنی در ایران معمول بوده و مساله ثبت حرکات یا اصوات کلمات تا چه اندازه مراعات میشده است. برای روشن شدن این مطلب لازم میاید که شمه ای از چگونگی رسم‌الخط پهلوی را یاد آور شویم.
بطور کلی آنچه “پهلوی” مینامند، شامل تمام اشکال زبان “فارسی میانه” میگردد. یعنی از زمانیکه فرس قدیم منسوخ شد تا هنگامی که الفبای جدید فارسی از عربی اقتباس گردید. زبان پهلوی بدو دسته جنوبی و شمالی تقسیم میشود.
۱- زبان کتاب های زردشتی و کتیبه های جنوبی ساسانی را “فارسی میانه” می‌گویند و طرز نوشتن آنرا “پارسیک” میخوانند و زبان بومی وابسته به آن متون مانوی آسیای مرکزی می‌باشد.
۲- زبان کتیبه های شمالی ساسانی “پرثوی میانه” و نوشته آن “پهلوانیک” نامیده میشود و زبان بومی شمال شرقی ایران چنانکه در قطعات مانوی آمده “پهلوانیک” می‌باشد.
