اندیشمند بزرگترین احساسش عشق است و هر عملش با خرد

Thursday, February 14, 2013

دگردیسی

دگردیسی در زبان پارسی‌ “دگرگون شدن” و “مسخ” ترجمه شده است. دگردیسی و یا دگر گون شدن معنای تغییر شکل ناگهانی را در ذهن تداعی می‌کند. به عنوان مثال زمانی‌ که کبریت شعله‌وری را در آب فرو می‌بریم، شعله در اثر تماس با آب ناگهان خاموش میشود. واضح است که هر تغییر شکلی‌ به زمان خاصی‌ احتیاج دارد، ولی‌ این زمان برای ما ممکن است آنقدر کوتاه باشد که ما آنرا “ناگهانی” مینامیم. مثال دیگر تغییر شکل آب به یخ است، که ما میتوانیم تغییر تدریجی‌ آنرا در سرمای زمستان مشاهده کنیم؛ که فرضا اگر در اتاق نشسته ایم و به پشت شیشهٔ در حالِ یخ زدن نگاه می‌کنیم، ناظر انجماد تدریجی‌ آب خواهیم بود. اگر ظرف آب داغی‌ را بر روی آن یخ بریزیم، یخ دفعتا نه تنها به آب، بلکه به بخار تبدیل خواهد شد، که این در اثر دمای‌ زیاد است. بنابراین جامد شدنِ آب به نظر ما تدریجی‌ ولی‌ مایع و بخار شدنِ آن به نظرمان ناگهانی خواهد بود. واژه‌های پارسی‌ که برای این فعل و انفعال استفاده میشوند حالت دوم را که تغییر ناگهانی است بیشتر از تغییر نخست میرسانند. در زبان لاتین به واژهٔ دگردیسی، “متامورفسیس” (در اصل یونانی) می‌گویند. این واژه از سه قسمت “متا” و “مورف” و “سیس” تشکیل شده است. “متا” برای نشان دادن یک مفهوم انتزاعی است که از مفهوم دیگری منبعث شده باشد. پسوند “سیس” یک قاعدهٔ دستوری است که واژه‌ای که با این پسوند خاتمه میابد معنای ماخذ اطلاعاتی را می‌گیرد. “مورف” در اصطلاح برای تغییر تدریجی‌ میاید. بنابراین، در زبان لاتین حالت نخست (در مثالِ تغییر شکلِ آب به یخ) مورد نظر است. تکرار این مطلب لازم است که منظور از تغییر ناگهانی، مدت خاصی‌‌ است که چون در نظر ما بسیار کوتاه است به آن تغییر ناگهانی میگوییم