بسیاری امیدوارند که با شروع کاهش تسلط دلار آمریکا، نفوذ آن بر جهان از جمله جهان عرب نیز کاهش یابد. ا
پیش از این اجالس، بلوک ژئوپلیتیک به رهبری روسیه و چین گزارشی تاریخی منتشر کرد که در آن پیشنهاد ایجاد زیرساخت های جدید برای تجارت و انتقال پول با استفاده از پول ملی خود به جای آمریکا را ارائه کرد. ا
این می تواند یک تحول قابل توجه باشد، زیرا برخی از کارشناسان معتقدند که تسلیحاتی شدن دلار علیه کشورهایی که آمریکا مخالف سیاست های آنها از طریق تحریم ها، مسدود کردن دارایی ها و سایر اقدامات مخالف می باشد، اعتماد بین المللی به دلار را تضعیف کرده و باعث فشار جهانی برای کاهش ارزش دلار در جهت رفتن به سوی دلار زدائی شده است. ا
از سال ۱۳۲۳/۱۹۴۴هژمونی دلار آمریکا بر سایر ارزهای جهانی به ایالات متحده این امکان را داد تا بر سیاست های اکثر کشورهای در حال توسعه، از جمله در خاورمیانه، تأثیر بگذارد و از بسیاری جهات آنها را کنترل کند. ا
برای دهه‌ها، ایالات متحده از نظر قدرت نظامی، توسعه فناوری و کنترل بر منابع طبیعی یک برتری جهانی را حفظ کرده است. با این حال، اقتصاددانان بر این باورند که دلار – که به عنوان تنها ارز ذخیره جهانی در نظر گرفته می شود - یکی از مهم ترین عناصر هژمونی ایالات متحده، به ویژه در کشورهای دارای اقتصادهای نوظهور می باشد. ا
این واقعیت در دوازده ماه گذشته به شدت احساس شده است زیرا جامعه جهانی قادر نبوده یا نمی خواهد سیاست های ایالات متحده را به چالش بکشد و نسل کشی اسرائیل در غزه را متوقف کند. ا
ایالات متحده از طریق کمک های خارجی و نظامی به کشورهایی مانند مصر ، اردن ، عراق و دیگر کشورهای فقیر منطقه، سیاست های خود را بر بسیاری از کشورهای عربی تحمیل کرده است. ا
کشورهای ثروتمندتر مانند عربستان سعودی و امارات منافع خود را با آمریکا در اولویت قرار داده اند و از این رو هیچ اقدام معناداری برای پایان دادن به تجاوزات جاری در فلسطین و لبنان انجام نداده اند. ا
اگر بریکس یک ارز واحد را اتخاذ کند، این یک حرکت محوری و استراتژیک خواهد بود که موقعیت دلار آمریکا را تضعیف خواهد کرد. ا
با این حال، در سال های اخیر، کشورهای بریکس سهام طلای خود را افزایش داده اند و رهبران آن به دنبال کاهش اتکای کشورهای خود به دلار آمریکا هستند. ا
حتی اعضای اتحادیه اروپا، از جمله وزیر خارجه آلمان، اخیرا تمایل خود را برای سیستم پرداخت مبتنی بر اتحادیه اروپا، بدون دلار و مستقل از ایالات متحده ابراز کرده اند. ا
در حالی که دلار همچنان با نود درصد تسلط بر مبادلات ارزی ادامه میدهد ، اما همچنان توانسته در سال ۲۰۲۲ ذخایر ارزی را به پایینترین حد در بیست سال گذشته کاهش دهد. ا
از زمان تاسیس در سال ۱۳۸۷/۲۰۰۹، بریکس از نظم بین‌المللی چند قطبی و یک تجارت و مالی منصفانه جهانی دفاع کرده است. سیستمی که همچنان یک جاه طلبی کلیدی جنوب جهانی است. کشورهای بریکس اکنون در حال مذاکره برای ایجاد یک ارز ذخیره جدید هستند تا به کشورهایشان امکان استقلال اقتصادی بیشتر را بدهد. ا
با توجه به جنگ های مورد حمایت ایالات متحده در سراسر خاورمیانه، بسیاری امیدوارند که کاهش قابل توجه تسلط دلار آمریکا به عنوان یک ذخیره جهانی و ارز تجاری بین المللی، مانع از نفوذ مخرب آن بر جهان شود. ا
اما چه کسی می تواند دلار آمریکا را به همان اندازه ای که جنوب جهانی امیدوار است از قدرت خلع کند؟ا
دلار زدایی
بلوک بریکس می تواند نقش مهمی در به چالش کشیدن سلطه دلار آمریکا ایفا کند. ا
این امر با افزایش ذخایر طلا و ارزهای کلیدی کشورهایشان مانند یوان چین به جای دلار آمریکا و ایجاد توافقات تجاری غیر دلاری رخ خواهد داد. ا
ناگفته نماند که کشورهای موسس بلوک بریکس چندان علاقه ای به آمریکا و سیاست های آن به ویژه علیه روسیه و چین ندارند. ا
پس از آنکه دولت آمریکا ذخایر سیصد میلیارد دلاری ارز روسیه را به دنبال تهاجم این کشور به اوکراین در سال ۱۴۰۲/۲۰۲۲ )که با هدف متوقف نمودن پیشروی ناتو به سوی شرق صورت گرفته بود- مترجم( با نیت پرداخت بخشی از آنها به کیف مسدود کرد، والدیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، سرمایه گذاری در دارایی های سخت مانند طلا یا نفت را پیشنهاد کرد. ا
بر اساس گزارش ها، تا سال ۲۰۲۴/۱۴۰۳ ذخایر طلای بانک مرکزی کشورهای بریکس به اضافه مصر "بیش از بیست درصد کل طلای موجود در بانک های مرکزی جهان را به خود اختصاص داده است. روسیه، هند و چین در رتبه ده هلدینگ های بانک مرکزی جهان از حیث ذخایر طلا قرار دارند." ا
علیرغم تسلط دلار آمریکا برای بیش از هشتاد سال، سهم آن از ذخایر پولی جهانی از اوایل دهه ۱۳۸۰/۲۰۰۰ از حدود هفتاد و سه به پنجاه و هفت درصد به نفع طلا و ارزهای غیر سنتی کاهش یافته است. ا
چندین کشور دارایی اوراق قرضه خزانه داری آمریکا را کاهش داده اند که برخی از آنها مانند روسیه و ترکیه آن را به صفر رسانده اند. هفت کشور که جزو صاحبان اصلی و سنتی اوراق قرضه خزانه داری ایالات متحده از جمله ژاپن، روسیه، چین و حتی عربستان سعودی و امارات بودند، در یک دهه گذشته دارایی خود را در مجموع دو تریلیون دلار کاهش داده اند. ا
در نتیجه، خاطرنشان می شود که در حالی که بدهی عمومی ایالات متحده طی دهه گذشته دو برابر شده است و از ۱۷/۸ تریلیون دلار به بیش از ۳۵ تریلیون دلار امروز رسیده است، ارزش اوراق بهادار خزانه داری که توسط غیرآمریکایی ها نگهداری می شود بدون تغییر در هشت تریلیون دلار باقی مانده است که نشان دهنده کاهش چهل و پنج درصدی به بیست و سه درصد اوراق قرضه ایالات متحده توسط خارجی ها، از میان تعداد کل دارندگان اوراق قرضه می باشد. ا
سیاست هویج و چوب
ایالات متحده از رویکرد چماق و هویج برای تحمیل سیاست خود بر جهان عرب استفاده کرده است. ا
رشوه در قالب کمک های ایالات متحده مدت هاست که با رژیم ها و دولت های سازگار استفاده می شود. مصر نمونه خوبی در این زمینه است، زیرا ارتش مصر از سال ۱۳۵۸/۱۹۷۹ معاهده صلح مصر و اسرائیل از کمک سالانه ۱/۳ میلیارد دلاری برخوردار بوده و همچنان از سیاست های ایالات متحده در منطقه پیروی می کند. ا
از سوی دیگر، ایالات متحده از چماق علیه رژیمهایی که به دنبال اجرای یک سیاست مستقل بودند، استفاده کرده است. ا
ایالات متحده به طور غیرمستقیم کشورها را با حذف آنها از سیستم پرداخت سوئیفت و ممانعت از انتقال هرگونه وجه بین بانک ها تنبیه کرده است که این خود "ضربه شدید ملی" به کشورهایی مانند ایران است. ا
ایالات متحده همچنین تحریمهای مستقیمی را علیه رژیمهایی اعمال کرده است که با سیاستهای آن مطابقت ندارند و بر سرمایه گذاریهای آن کشورها، چه در بازارهای ایالات متحده و چه در بازارهای متحدانش، اعمال شده است. کشورهایی مانند ایران ، سوریه و عراق از اهداف قابل توجه این اقدامات بدنام بوده اند. ا
در واقع، چنین اقداماتی که توسط واشنگتن تحمیل شده بود، بدون وجهه دلار آمریکا موفق نبودند. ا
انتظار می رود نشست جاری بریکس با حضور سی و دو کشور، از جمله نُه عضو اتحادیه، به درخواست های بیش از سی کشور برای پیوستن یا همکاری با این بلوک رسیدگی شود. ا
همچنین در مورد ترویج استفاده از ارزهای محلی در تجارت داخلی و حتی با کشورهای غیرعضو بحث خواهد شد. ا
این بلوک همچنین ایجاد یک طرح پرداخت برون مرزی بریکس پی (بریکس پرداخت) را پیشنهاد کرده است که هدف آن به حداقل رساندن اتکا به تنها سیستم پرداخت فرامرزی حاکم در حال حاضر و تشویق کشورها به استفاده از ارزهای ملی خود در تجارت بین المللی است. ا
بریکس همچنین برنامه های خود را برای ایجاد جایگزینی برای سیستم سوئیفت تحت کنترل ایالات متحده اعلام کرده است. این به اعضای خود که در غیر این صورت «هیچ روش مؤثری برای کنترل یا تأثیرگذاری بر نهاد تصمیم گیری که عملیات سوئیفت را اداره میکند» ندارند، این امکان را میدهد تا بدون موانع پرداختها را بین بانکهای مرکزی کشورهایشان انتقال دهند. برای چنین اهدافی، بریکس قصد دارد فناوری بلاک چین را همراه با ارزهای دیجیتال بانک مرکزی -سی بی دی سی- امتحان کند. ا
در حالی که هنوز تایید نشده است که آیا بحث ارز یکپارچه برای کشورهای این بلوک در دستور کار است یا خیر، اما در صورت تصویب چنین طرحی، اقدامی محوری و راهبردی خواهد بود که موقعیت دلار آمریکا را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد. ا
ناظران خوش بین بر این باورند که بلوک بریکس می تواند کمک موثری به حذف دلار از تاج و تخت خود کند. پس کشورهای بریکس در این زمینه چه کاری می توانند انجام دهند؟
کشورهای متشکل از اتحاد بریکس از مزایای فوق‌العاده‌ای برخوردار هستند که میتواند آنها را قادر سازد به اهداف خود در یک جهان چند قطبی و همچنین یک سیستم مالی و تجاری منصفانه به نفع جنوب جهانی دست یابند. ا
در جریان اجالس مرداد ۱۴۰۲/ اوت ۲۰۲۳ در ژوهانسبورگ، آفریقای جنوبی، بریکس از شش کشور دعوت کرد تا به بلوک بپیوندند. چهار عضو جدید به طور رسمی تایید شدند: مصر، ایران، اتیوپی و امارات. آرژانتین این دعوت را رد کرد و عربستان سعودی همچنان در حال بررسی پیوستن به آن است. ا
با این گسترش، بریکس پلاس (که امروزه به این نام شناخته می شود) حدود چهل و شش درصد از جمعیت جهان و بیست و هشت درصد از اقتصاد جهانی را تشکیل می دهد و تولید ناخالص داخلی آن بر اساس برابری قدرت خرید سی و پنج درصد است. یعنی فراتر از کشورهای عضو جی هفت که به سختی به سی درصد تولید ناخالص داخلی جهانی می رسد. ا
در مورد منابع انرژی، اعضای بریکس چهل و هفت درصد از ذخایر نفت و پنجاه درصد از ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارند. ا
اعضای بریکس برای تعمیق تجارت بین‌المللی با استفاده از ارزهای محلی به جای دلار آمریکا، از جمله خرید و فروش منابع انرژی بدون استفاده از دلار، تلاش میکنند. دلار آمریکا تنها ارز مورد استفاده در تجارت دلارهای نفتی است، در حالی که بزرگترین خریداران و همچنین بزرگترین فروشندگان، اعضای بریکس هستند که همچنان منتظر پیوستن رسمی عربستان می باشند. ا
بریکس همچنین بانک خود به نام بانک توسعه جدید را تأسیس کرد که هدف آن رقابت با بانک جهانی و صندوق بین المللی پول است. ا
پایان دادن به هژمونی آمریکا
در حالی که اعضای بریکس ممکن است بر سر ایجاد یک ارز مشترک متفرق شوند، بسیاری موافق هستند که نباید به ارز واحدی مانند دلار آمریکا وابسته باشند. ا
در زمانی که ایالات متحده به دلیل حمایت از اسرائیل با انزوای بین المللی بیشتری مواجه است، بسیاری از ناظران امیدوار در جهان عرب، فرسایش سلطه دلار را آغازی برای پایان هژمونی جهانی ایالات متحده می دانند. ا
اگر دولت ها و افراد در سرتاسر جهان تمایل کمتری به پذیرش دلار آمریکا تضعیف شده داشته باشند، آنگاه ایالات متحده مجبور خواهد شد که چاپ میلیاردها دلار خود را که از جنگ های نسل کشی اسرائیل علیه فلسطین و لبنان حمایت مالی می کند، متوقف کند. ا
با این حال، در حالی که بریکس می تواند ابزار قدرتمندی برای دستیابی به این هدف باشد، به تنهایی نمی تواند سیاست های ایالات متحده در خاورمیانه را تغییر دهد. کشورهای عربی نیز باید برخی گامهای راهبردی، از جمله پایان تدریجی وابستگی اقتصادی و پولی خود به
ایالات متحده، به ویژه کشورهایی مانند کویت که ارزهای خود را به جای سبدی از ارزها به دلار آمریکا متصل میکنند، پایان دهند. ا
آنها همچنین باید دارایی های طلای خود را گسترش دهند، همانطور که اکثر کشورهای بزرگ مانند چین، هند و ترکیه انجام می دهند و به بلوک های بزرگ اقتصادی مانند بریکس پیوسته اند و همانطور که ایران، امارات و مصر انجام داده اند. ا
همه اینها مستلزم تغییر در ذهنیت دولت های عربی است که در شرایط کنونی دستیابی به آن دشوار است و ممکن است به یک بهار عربی جدید برای تغییر رویکرد آنها نیاز داشته باشد. ا
No comments:
Post a Comment